Isosporoidosis (İsospora Enfeksiyonu)
Hastalığın etkeni nedir ?
Hastalığın etkeni bir tür protozoa olan isospora’dır. Kedilerde enfeksiyona neden olan Isospora türleri;
Isospora felis
Isospora rivolta’dır.
Kedilerde enfeksiyona neden olan ve en sık tespit edilen etken isospora felis’tir. Hastalık özellikle gelişme dönemindeki yavrularda sık görülmekle birlikte her yaşta görülebilmektir.
Hastalık nasıl bulaşır ?
Hastalığın bulaşması genellikle direkt yolla olur. Ookistlerin (yumurta) direk olarak ağız yolu ile alınması yani kontamine olmuş çevre ve eşyalar ile temas yolu ile yumurtaların alınması söz konusudur. Kimi zaman da ookistleri taşıyan ara konakçıların yenilmesi ile etkenler alınabilir.
Hastalık nasıl gelişir ?
Ağız yolu ile alınan sporlu yumurtalar sindirim siteminde ince bağırsak epiteline yerleşerek bölünmeye ve çoğalmaya başlar. Böylece siklusuna başlamış olan isospora’lar tek konakçıda siklusunu tamamlar ve dışkı yolu ile yumurtalar dışarıya atılır. Ve siklus bir diğer kedinin yumurtayı alması ile devam eder. Bu nedenle hijyen çok önemli bir faktördür. Genellikle kedilerin bağırsağında hastalığa neden olmadan görülebilen isosporaların artarak enfeksiyona neden olmasında önemli faktörlerin başında bağışıklık sisteminin zayıflaması ve dolayısı ile bir başka bağırsak enfeksiyonunun şekillenmesi, yetersiz beslenme yer alır.
Hastalığın belirtileri nelerdir?
Etkenler ince bağırsaklarda hiç bir klinik belirti göstermeden bulunabilir. Bu tür kediler taşıyıcı olabileceklerinden düzenli olarak yapılan paraziter dışkı muayeneleri erken teşhis için faydalıdır.
Isospora’nın çoğalarak patojenite kazanması ile şekillenen hastalığın spesifik belirtisi diare (ishal)’dir. Genellikle yumuşak ve sulu kıvamda bir dışkı görülür. Ancak kimi zaman mukuslu yani sümüklü veya kanlı bir dışkıda görülebilir. Enfeksiyonun şiddetli olduğu durumlarda halsizlik, iştahsızlık, kusma, kilo kaybı ve vücut ısısında artış da görülebilen belirtilerdir.
Tedavi edilmeyen ilerlemiş vakalarda ölüm şekillenebilir. Ölüm sebebi vücut direncinin zayıflaması, aşırı sıvı kaybı veya başka bir enfeksiyonun gelişerek vakanın şiddetini artırmasıdır.
Nasıl önlem alabiliriz?
Düzenli olarak yapılan dışkı muayeneleri her zaman için alınabilecek en iyi önlemdir. Özellikle dışarı çıkan kedilerde bulaşma riski yüksektir. Çünkü parklar, piknik alanları, sokaklar, apartman bahçesi gibi açık alanlar, sahipsiz ve bakımsız kedilerinde kullanımına açıktır ve bu nedenle de enfekte bir çevre riskiyle karşı karşıya kalınma olasılığı daha fazladır.
Stres hastalığın etkisinin artmasında önemli bir rol oynadığından strese neden olabilecek konaklama , yolculuk, yalnız kalma gibi faktörlerden biri söz konusu ise vücut direncini artırmak amacıyla vitamin takviyesi yapmak, diyetini güçlendirmek ve elbette mümkünse stres faktörünü ortadan kaldırmak faydalıdır.
Tatil veya başka bir nedenle konaklama merkezlerine bırakacağınız zaman gerekli paraziter uygulamalarını, kedinizi geri aldığınız zamanda dışkı kontrolünü yaptırmanız faydalı olacaktır.
Bulaşma sebeplerinden biri olan çiğ et yedirme alışkanlığınız varsa bundan vazgeçmeniz de alınabilecek tedbirlerden biridir.
Sonuç
Isospora’lar bağırsak florasında non patojen olarak yer alabilir, vücut direncinin kırıldığı dönemlerde veya bir başka bağırsak enfeksiyonunun söz konusu olduğu durumlarda çoğalarak patojenite kazabilirler. Bu nedenle özellikle kedi popülasyonunun ve stresin fazla olduğu, enfeksiyon riski taşıyan konaklama merkezleri, petshop gibi yerlerden gelen kedilerde dışkı muayenesinin yapılması hastalığın patojenite kazanmadan erken dönemlerde tespiti için faydalıdır. Yumurtaların dışkıda tespit edilmesi durumunda düzenli yapılan uygun bir medikal tedavi ile olumlu sonuç alınabilir.
Yoğun bir invazyonun söz konusu olduğu inatçı vakalarda ve geç tespit edilen durumlarda ise çoğunlukla uzun süreli ishal söz konusu olduğundan vücudun sıvı dengesini korumak, vitamin ve mineral takviyesi yapmak gerekebilir.